رونمایی از دو نرم‌افزار جدید نور در رشته رجال و اسناد احادیث

به گزارش نورسافت؛ مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) در ضمن ویژه‌برنامه‌های آموزشی و تخفیفی هفته پژوهش از دو نرم‌افزار جدید خود در رشته رجال و اسناد احادیث نیز رونمایی خواهد کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین حجت باشتنی، مدیر گروه حدیث و رجال مرکز نور ضمن اعلام این خبر، به ارائه گزارشی از فعالیت‌های حدیثی مرکز نور از زمان تأسیس تاکنون پرداخت.

مدیر گروه حدیث و رجال گفت: تأسیس مرکز نور به دستور مقام معظم رهبری در سال 1368 به دنبال تولید نرم‌افزار حدیثی و قرآنی بود و دغدغه استفاده از فناوری اطلاعات در تسهیل پژوهش‌های قرآنی و حدیثی، موجب شد که مرکز نور ایجاد شود و تاکنون فعالیت با برکتی داشته باشد. نرم‌افزار«اسناد کتاب کافی» از اولین نرم‌افزارهای تولید شده در رشته حدیث بوده است.

حجت‌الإسلام باشتنی با ارائه توضیحاتی درباره نرم‌افزار درایة النور افزود: نرم‌افزاری دانش‌بنیان، تخصصی و کاربردی در دانش رجال، راوی‌شناسی و سندشناسی، با عنوان درایة النور نسخه 3 آماده و تولید شده که نسخه قبلی آن در سال 1383 عرضه و مورد استقبال جامعه حدیث‌پژوه قرار گرفته است. پس از نسخه اولیه درایة، با فاصله کمی نرم‌افزار «اسناد شیخ صدوق» نیز عرضه گردید.

درایة‌النور3 با هدف تجمیع اطلاعات نسخه‌های قبل، دارای ارتقاء قابل توجهی است، چه از نظر محتوا و چه از نظر قالب فنی. عنوان‌شناسی راویان (توحید مختلفات و تمییز مشترکات در نام راوی)، راوی‌شناسی (جرح و تعدیل‌های راوی، کدگذاری راویان مبهم، تدوین شناسنامه برای هر راوی)، سندشناسی (ارائه اسناد به صورت عاری از مشکلات سندی، مشخص شدن وضعیت اتصال یا عدم اتصال آن، اختلال شناسی و نهایتاً ارائه ارزیابی سند) از مهم‌ترین کارهای انجام گرفته در درایة النور3 می‌باشد. همچنین برای اولین بار مستندات پژوهشی و علمی گروه رجال مرکز نور در این نسخه عرضه شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین حجت باشتنی در جمع‌بندی نهایی به بیان آمارهایی از درایة النور پرداختند: ارائه متن 58 عنوان کتاب در 295 جلد در علم رجال و حدیث، بازسازی 183707 سند روایت، بازشناسی عناوین 1538000 راوی در 5311 عنوان معیار و اعتبارسنجی آنها با استظهار جرح یا تعدیل، و برای اولین بار پیاده‌سازی توثیقات عام در راویان احادیث، کارهای بزرگ پژوهشی بوده که در این نرم‌افزار به جامعه علمی ارائه خواهد شد.

مدیر گروه حدیث و رجال در ادامه به ویژگی‌های فنی نرم‌افزار درایة النور3 پرداخت و افزود: سه‌زبانه شدن محیط کاربری، استفاده از قالب کتابخانه‌ای جدید نور، جستجوگر پیشرفته، قابلیت مشابه‌یابی متن کتاب، امکان ایجاد میز پژوهشی برای هر موضوع، ابزار پژوه‌نگار برای ذخیره مستندات علمی کاربر، به‌روزرسانی اینترنتی و ... از قابلیت‌های فنی درایة النور نسخه 3 می‌باشد.

ایشان در ادامه به توضیح نرم‌افزار دوم در موضوع دانش رجال پرداختند و گفتند: نسخه اول نرم افزار کتابخانه رجال با 100 عنوان کتاب رجالی عرضه شد و بعد از آن نرم‌افزار کتابخانه تراجم و کتابشناسی هم ارائه گردید. در نسخه جدید 258 عنوان کتاب در قالب 947 جلد از اصلی‌ترین منابع رجالی فریقین با قابلیت تفکیک منابع بر اساس قرن، نویسنده و ... در قالب کتابخانه گردآوری شده است. دسته‌بندی کتاب‌ها بر اساس سبک‌ها و گونه‌های مختلف رجالی نیز فراهم آمده، مانند اصول و قواعد رجال، معاجم، ثقات و ... همچنین کتاب‌شناسی مختصر به همراه گزارشی از زندگی‌نامه پدیدآوران کتب نیز عرضه شده است.

حجت‌الاسلام باشتنی در پایان سخنان خود به چشم‌انداز و اهداف گروه حدیث و رجال مرکز پرداختند و افزودند: در موضوع رجال، بنا داریم به ارتقاء محتوایی و ساختاری درایة‌النور بپردازیم. ارزیابی و تحقیق پیرامون اسناد مصادر بحارالانوار، ورود به سایر مبانی اعتبارسنجی روایات فراتر از تمرکز بر سند روایت، غنی‌سازی و تحلیل محتوا بر اساس فرآورده‌های هوش مصنوعی، گروه‌بندی احادیث برای تسهیل منبع‌شناسی احادیث برای کشف اولین منبعی که روایت را ذکر نموده، ارائه سربرگ أعلام رجالی در کتابخانه رجال، بخشی از اهداف آینده خواهد بود.

مدیر گروه حدیث در بیان چشم‌انداز حدیثی محصولات مرکز نور نیز گفت: ادغام نرم‌افزارهای حدیث و رجال در قالب یک مجموعه و در ادامه تأسیس پایگاه اینترنتی جامع رجال و درایة ازجمله اهداف ما می‌‎باشد. تولید نسخه چهارم از نرم‌افزار جامع الأحادیث، نرم‌افزار کتابخانه علوم حدیث و همچنین تولید نرم‌افزار جامع احادیث شیعه و اهل سنت هم از کارهای آینده ما خواهد بود.

لازم به ذکر است که آیین رونمایی از نرم‌افزارهای درایة النور3 و کتابخانه رجال شیعه و اهل سنت، روز پنجشنبه 24 آذرماه 1401 ساعت 10 با سخنرانی حجت‌الإسلام والمسلمین استاد سید محمد جواد شبیری زنجانی در ساختمان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار خواهد شد. همچنین این مراسم همزمان در سامانه پخش زنده نورسافت به آدرس live.noorsoft.org قابل مشاهده خواهد بود.